اصول جابجایی مصدوم

مقدمه

جابجایی یا انتقال مصدوم به روش مناسب از محلی به محل دیگر را حمل مصدوم می گویند. ایمنی و راحتی حمل از اولین ملاحظاتی است که باید در مورد مصدوم رعایت شود ، توجه داشته باشید بی دقتی و رعایت نکردن شرایط لازم در حمل باعث وخیم شدن وضع مصدوم خواهد شد.

بهتر است کمک های اولیه به مصدوم در محل حادثه انجام گیرد، مگر اینکه زندگی مصدوم یاکمک کننده در معرض خطر جدی مانند ریزش آوار، آتش سوزی و هوای مسموم و ... باشد. قبل از جابجائی مصدوم به ویژه چنانچه بیهوش باشد لازم است معاینه عمومی از قسمت های مختلف بدن وی بعمل آورده و اقدامات ضروری انجام گیرد.

عوامل موثر در انتخاب نوع حمل :

الف ) وضعیت جسمانی مصدوم از حیث آسیب های وارده .

ب ) وضعیت روحی و روانی مصدوم

ج ) وزن مصدوم

د) مسافت مسیرپیش بینی شده و وضعیت آن

ه) تعداد نفرات کمک دهنده

و) وسائل و امکانات موجود

ز) آمادگی جسمانی کمک دهند

در شرایط زیر باید مصدوم را قبل از هر اقدامی منتقل کرد:

الف – وقتی که از محیط اطراف ، خطری متوجه مصدوم باشد؛ مثل خطر و ریزش کوه ، آتش سوزی ، جاده اتوبان و ...

ب – وقتی که مصدوم صدمه شدید و تهدید کننده حیاتی دارد و برای کمک رسانی دسترسی به او مشکل است.

ج) وقتی که مصدومی راه کمک رسانی به دیگر مصدومین را که حال خوبی ندارند مسدود کرده است.

 نکاتی که در حمل مصدوم باید رعایت شود:

الف ) اگر مصدوم گیر کرده ، ابتدا اشیایی راکه مانع انتقال او هستند کنار زد تا بتوان به او امداد رسانید.

ب)هیچ وقت مصدوم را به زور از جایی به بیرون نکشید، بلکه برایش راه را باز کنید.

ج) اگر مصدومی آسیب دیدگی شدید و کشنده دارد حتی قبل از این که او را از جایی که گیر کرده بیرون آورید باید کمک های اولیه را به او برسانید.

د) سعی کنیدمصدوم را به جای امن ببرید و به او کمک برسانید . در صورتی که نوع عارضه معلوم نیست باید فکر کنید که مصدوم شکستگی ستون فقرات دارد.

ه) در صورتی که مصدوم زیر آوار یا اشیایی گیر کرده ولی خطری متوجه او نیست و جراحت هایش شدید نمی باشد، ترجیحاً باید منتظر گروه های امدادی بود تا او را منتقل کنند و در زمان انتقال سعی کنید مصدوم تکان نخورد.

توانایی حمل و انتقال مصدوم 

1-   توانایی حمل یک نفره

- حمل آغوشی (گهواره ای ) :

این حمل بیشتر در افراد سبک وزن ، خصوصاً اطفال انجام می گیرد. بدین منظور باید یک دست خود را در ناحیه کتف و دست دیگر را زیر زانو های مصدوم قرار داده و او را بلند کنید. 

- حمل کششی (کشاندن ):

حمل کششی به سه روش زیر انجام می گیرد:

الف ) حمل کششی مسلسی :

این روش برای افراد بهوش و بیهوش، خصوصاً در آسیب دیدگی اندام ها مناسب است و برای مصدومین میدان جنگ که زیر آتش تیر بار دشمن قرار دارند نیز کاربرد دارد. در حالی که مصدوم نشسته و یا به پشت خوابیده است ، پهلوی او بنشینید، او را روی پای نزدیک تر خود بگذارید و دست مقابل را دور سینه اش حلقه کنید، سپس او را با دست آزاد و پای مخالف خود به طرف عقب بکشید. 

ب ) حمل کششی آتش نشان (سینه خیز):

این روش در مواردی مانند آتش سوزی که اتاق پر از دود است استفاده می شود و برای مصدومینی که در شانه ها ، بازوها و دست ها شکستگی نداشته باشند و مصدومینی که وزن آنان از وزن کمک دهنده بیشتر باشد ،بکار می رود. در این روش ، در حالی که مصدوم به پشت می خوابد ، مچ هایش را به هم ببندید. سپس زانو بزنید . به طوری که زانو های شما در دو طرف بدن مصدوم در زیر بغل وی قرارگیرد. آن گاه دستان مصدوم را دورگردن خود بیندازید و چهار دست و پا حرکت کنید و او را بکشید.

ح) حمل کششی با پتو :

روش بعدی با کشیدن و لغزاندن مصدوم روی زمین صورت می گیرد. به این ترتیب که یا مصدوم را روی یک پتو قرار داده می پیچیم و سپس با گرفتن قسمتی از پتو او را روی زمین می کشیم ویا با گرفتن لباس هایش او را از ساختما خارج می کنیم.

این روش را روش گهواره ای گویند. در اینجا سر مصدوم در بین بازوان نجات دهنده پنهان و محافظت گشته و دست های نجاتگر در زیر شانه های مصدوم طوری قرار می گیرد که کف دست به بالا نگاه کند. چنانچه مجروح بایستی پله های ساختمان را طی کند. نجاتگر، او را به این ترتیب به پایین می لغزاند که سر وی بطرف پایین قرار گیرد و باید او را هرچه نزدیکتر به سطح زمین و پله ها حرکت داد.

روش حمل عصا (تکیه گاه )

در افراد بهوش که صدمه خفیفی دیده اند می توانند با کمک افراد دیگر راه بروند ، خصوصاً افرادی که از یک پا صدمه دیده اند بعد از آتل بندی و بیحرکت کردن عضو ، کمک دهنده باید در سمت پای سالم مصدوم قرار گرفته ، یک دست خود را دور کمر وی بگیرید و با دست دیگر ، دست مصدوم را دور گردن خود حلقه کند. بدن ترتیب مصدوم می تواند با جهش به حرکت ادامه دهد.

حمل کولی (به پشت)

در مواقعی که مسافت طولانی باشد و مصدوم نیز در قسمت نخاع و احشاء آسیب ندیده باشد، کمک دهنده دست های خود را از زیر زانو های مصدوم عبود داده ، مچ دست های او را می گیرد. در صورت بیهوش بودن ، مصدوم می توانید مچ دست های او را با باند یا طناب ببندید. حتی در حین عبور از بلندی می توانید مصدوم را با شال به خود ببندید.

حمل یکدست و یکپا (حمل به دوش – حمل آتش نشانان):  

حمل یکدست و یک پا در مسافت های طولانی برای افرادی که آسیب جدی از قبیل شکستگی یا صدمات مغزی ندارند استفاده می شود.

این حمل در بین آتش نشان ها به منظور نقل و انتقال مصدومین و در بین ناجیان غریق برای خارج کردن هرچه بیشتر آب از معده و ریه مجروحین در حین خروج از صحنه آسیب بکارمی رود.

نحوه عمل : امدادگر در مقابل مصدوم به صورت رو در رو ایستاده و پس از حفظ تعادل و گرفتن دست موافق مصدوم ، سرخود را از زیر بغل او برده و دست دیگر خود را میان دو پای وی قرار می دهند و از زمین بلند می کند در این حالت سر مصدوم سرازیر و دست و پای موافق مصدوم در اختیار امدادگر می باشد (مطابق شکل )

1-   توانایی حمل دو نفره :

حمل های دو نفره به طریقه های مختلفی انجام می گیرد که چند نمونه آن به شرح زیر است:

-  حمل دو مچ (ایجاد جایگاه دو دستی):

 این نوع حمل شامل ساخت یک نشیمنگاه راحت همراه با چفت شدن یک دست در زیر  و دست دیگر در پشت است . طبق شکل 1 روش کار به این ترتیب است که در نزدیکی باسن مصدوم زانو زده و به آرامی وی را به حالت نشسته در می آوریم و یکی از دستان خود را با دست کمک دهنده دیگر در پشت وی قلاب کرده تا بصورت تکیه گاه در آید و سپس دستان دیگر خود را از زیر ران او عبور داده تا در زیر از ناحیه مچ به یک دیگر قفل شوند و بعد به ترتیبی که تعادل وی بر هم نخورد به آرامی و همزمان شروع به بلند کردن مصدوم کرده وبا جایگزین کردن صحیح مصدوم روی دست وضعیت مطمئن و مناسبی برای حرکت بوجود می آوریم.

 چنانچه مصدوم به هوش بوده ، می توان نخست با درست کردن صندلی طبق شکل 2 و 3 مصدوم را سوار کرده و حرکت داد که در این شرایط مصدوم با انداختن دست بدور گردن حمل کنندگان به حرکت مطمئن و اطمینان  کمک می کند.

در افراد هوشیار که احتمال شکستگی در یک پا وجود دارد، دو کمک دهنده مقابل یک دیگر می ایستند و هر یک مچ دست راست خود، مچ یا ساعد دست چپ شخص مقابل را می گیرد. سپس مصدوم را روی صندلی که به این شکل ایجاد شده می نشانند و افراد بلند می شوند و حرکت می کنند . در این حالت برای این که احتمال شکستگی پا و یا بیهوشی وجود دارد، یک دست را برای نگه داشتن پای شکسته و یا پشت مصدوم ، آزاد کنید. در این صورت حالت سه مچ به خود می گیرد 

- حمل چهار مچ (ایجاد جایگاه چهار دستی ) :

- این حمل در مورد مصدومینی به کار می رود که آسیب جدی ندیده اند و همانند حمل سه مچ است که مصدوم را روی مچ دست ها که حالت تکیه گاه پیدا کرده می نشانند با این تفاوت که هیچ کدام از دست ها آزاد نیست .

- حمل زنبه ای (حمل پس و پیش ) قطاری :

- این روش برای مصدومینی که از ناحیه سینه و شکم مشکل دارند و همچنین برای عبور از گذرگاه های باریک و یا گذاشتن بیمار بر روی برانکارد استفاده می شود . در حالی که مصدوم دستانش را روی سینه صلیب کرده است . یک امدادگر پشت سر او می ایستد و قسمت بالا تنه را بلند می کند و آن را با زانو نگه می دارد.

-   آن گاه دست ها را زیر بغل او  رد کرده ، مچ های دستش را که بر روی صلیب شده می گیرد. نفر دوم بین پاهای مصدوم و پشت به اومی ایستد و پاهایش را از زانو ها می گیرد و بلند می کند اگر این کار برای گذاشتن مصدوم روی صندلی یا برانکارد انجام بگیرد باید نفر دوم رو به بیمار باشد.

-  حمل با صندلی :

گاهی اوقات کمک دهنده مجبور است برای حمل مجروح از صندلی استفاده کند، اگر بخواهیم یک بیمار سنگین وزن را روی صندلی بنشانیم باید صندلی را روی زمین خوابانده ، بیمار را با دقت بکشیم و و روی صندلی قرار دهیم . در صورتی که بیمار بیهوش باشد می توانیم او را به صندلی ببندیم سپس به کمک شخص دیگر دو طرف صندلی و یا پشت و جلو آن را گرفته ، حرکت می دهیم.

هنگامی که قصد دارید مصدومی را که بهوش است و صدمه جدی ندیده است از پله ها بالا یا پایین ببرید یا از راهرو عبور کنید. می توانید مصدوم را روی یک صندلی معمولی بنشانید و با کمک یک نفر دیگر او را حمل کنید . اما قبلاً توجه داشته باشید که بر سر راه عبورتان مانعی وجود نداشته باشد، یا خطری مثل لیز خوردن فرش درکار نباشد.

الف ) قبلاً صندلی را آزمایش کنید تا مطمئن شوید که به اندازه کافی محکم است و می تواند وزن مصدوم را تحمل کند، سپس مصدوم را روی صندلی بنشانید و او را با یک باند پهن به صندلی ببندید روبروی یک دیگر بایستید،یکی جلوی صندلی و دیگری پشت آن .

ب) شخصی که پشت صندلی ایستاده باید پشت صندلی و مصدوم را نگهدارد ، و دیگری باید پایه های جلوی صندلی را بگیرد. کمی صندلی را به سمت عقب خم کنید. مصدوم را سر جایش محکم کنید وسپس باهم صندلی را بلند کنید.

ج) بطوری که روی مصدوم به جلو باشد به آرامی از راهرو یا پله ها عبور کنید. اگر پله ها یا راهرو به اندازه کافی پهن باشد می توانید هر کدام یک طرف صندلی بایستید و با یک دست پشت صندلی و بادست دیگر قسمت بالای پایه جلویی صندلی را بگیرید و مصدوم را حمل کنید.

حمل صندلی چرخدار:

می توان مصدوم را بوسیله صندلی چرخدار نیز انتقال داد و روش کار همان است که در مورد صندلی معمولی گفته شد.

الف ) ترمز های صندلی چرخدار را بکشید ( می توانید چگونگی کار را از خود مصدوم بپرسید) و چیزی جلوی چرخ ها بگذارید تا مطمئناً حرکت نکند.

ب ) صندلی چرخدار را آزمایش کنید تا دریابید که کدام قسمت ها ثابت هستند، دسته صندلی که بازو روی آن قرار می گیرد معمولاً متحرک است ،و اگر بخواهید از آن برای بلند کردن صندلی استفاده کنید از هم جدا می شوند . هرگز چرخ های آنرا نگیرید بلند کنید، بلکه پهلوهای صندلی را بگیرید و با استفاده از قسمت های ثابت آنرا بلند کنید.